सरासरी
मराठीमध्ये 'सरासरी' (Average) कशी काढायची आणि त्याची उदाहरणे कशी सोडवायची, याबद्दल सविस्तर मार्गदर्शन खालीलप्रमाणे:
सरासरी म्हणजे काय?
सरासरी म्हणजे दिलेल्या संख्यांच्या समूहातील मध्यवर्ती किंवा प्रातिनिधिक मूल्य. सोप्या भाषेत सांगायचे झाल्यास, जर तुमच्याकडे काही संख्या असतील आणि तुम्हाला त्या सर्वांना समान वाटायचे असेल, तर प्रत्येक भागाला किती मिळेल, ते म्हणजे सरासरी.
सरासरी काढण्यासाठी एक सोपे सूत्र आहे:
हे सूत्र वापरून तुम्ही कोणत्याही प्रकारच्या संख्यांची सरासरी काढू शकता.
सरासरी काढण्याची प्रक्रिया (उदाहरणांसह)
सरासरी काढण्यासाठी काही सोप्या पायऱ्या आहेत. आपण उदाहरणांच्या मदतीने त्या समजून घेऊया.
उदाहरण १: साध्या संख्यांची सरासरी
प्रश्न: रमेशने एका आठवड्यात खालीलप्रमाणे दूध खरेदी केले (लिटरमध्ये): ५, ३, ४, ६, २. त्याने दररोज सरासरी किती लिटर दूध खरेदी केले?
पायरी १: सर्व संख्यांची बेरीज करा.
येथे संख्या आहेत: ५, ३, ४, ६, २
बेरीज = ५+३+४+६+२=२०
पायरी २: एकूण संख्या मोजा.
येथे एकूण संख्या आहेत ५ (सोमवार, मंगळवार, बुधवार, गुरुवार, शुक्रवार).
पायरी ३: सूत्रामध्ये किमती टाका आणि सरासरी काढा.
सरासरी = एकूण संख्यासर्व संख्यांची बेरीज=५२०=४
उत्तर: रमेशने दररोज सरासरी ४ लिटर दूध खरेदी केले.
उदाहरण २: गुणांची सरासरी काढणे
प्रश्न: एका विद्यार्थ्याला ५ विषयांमध्ये खालीलप्रमाणे गुण मिळाले: ७५, ८०, ६५, ९०, ७०. त्या विद्यार्थ्याला मिळालेल्या गुणांची सरासरी किती?
पायरी १: सर्व गुणांची बेरीज करा.
बेरीज = ७५+८०+६५+९०+७०=३८०
पायरी २: एकूण विषय मोजा.
येथे एकूण विषय ५ आहेत.
पायरी ३: सरासरी काढा.
सरासरी = एकूण विषयएकूण गुण=५३८०=७६
उत्तर: त्या विद्यार्थ्याला मिळालेल्या गुणांची सरासरी ७६ आहे.
उदाहरण ३: दशांश संख्यांची सरासरी
प्रश्न: चार मित्रांचे वजन (किलोमध्ये) खालीलप्रमाणे आहे: ५५.५, ६०.२, ५८.०, ६२.३. त्यांच्या वजनाची सरासरी किती?
पायरी १: सर्व वजनांची बेरीज करा.
बेरीज = ५५.५+६०.२+५८.०+६२.३=२३६.०
पायरी २: एकूण मित्र मोजा.
येथे एकूण मित्र ४ आहेत.
पायरी ३: सरासरी काढा.
सरासरी = एकूण मित्रएकूण वजन=४२३६.०=५९.०
उत्तर: त्यांच्या वजनाची सरासरी ५९.० किलो आहे.
उदाहरण ४: सरासरी दिलेली असताना अज्ञात संख्या शोधणे
प्रश्न: तीन संख्यांची सरासरी २५ आहे. जर त्यापैकी दोन संख्या २० आणि ३० असतील, तर तिसरी संख्या कोणती?
पायरी १: सरासरीच्या सूत्राचा वापर करा.
आपल्याला माहित आहे की, सरासरी = एकूण संख्यासंख्यांची बेरीज
येथे, सरासरी = २५, एकूण संख्या = ३.
म्हणून, २५=३संख्यांची बेरीज
पायरी २: संख्यांची एकूण बेरीज काढा.
संख्यांची बेरीज = २५×३=७५
पायरी ३: ज्ञात संख्यांची बेरीज करा.
ज्ञात संख्या आहेत २० आणि ३०.
त्यांची बेरीज = २०+३०=५०
पायरी ४: तिसरी संख्या शोधा.
तिसरी संख्या = (सर्व संख्यांची बेरीज) - (ज्ञात संख्यांची बेरीज)
तिसरी संख्या = ७५−५०=२५
उत्तर: तिसरी संख्या २५ आहे.
सरासरीचे उपयोग
सरासरीचा उपयोग अनेक ठिकाणी होतो, जसे की:
हवामान: दररोजच्या तापमानाची सरासरी काढून हवामानाचा अंदाज घेणे.
अर्थशास्त्र: एखाद्या वस्तूच्या किमतीची सरासरी काढणे.
क्रिकेट: खेळाडूच्या धावांची सरासरी काढणे.
वैद्यकीय क्षेत्र: रुग्णाच्या रक्तातील साखरेची सरासरी पातळी तपासणे.
या मार्गदर्शनाने तुम्हाला सरासरी कशी काढायची आणि त्यावर आधारित उदाहरणे कशी सोडवायची हे समजले असेल अशी आशा आहे. सरासरी हा गणितातील एक महत्त्वाचा आणि रोजच्या जीवनात उपयोगी पडणारा घटक आहे.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा