संख्या ज्ञान

 

संख्याज्ञान (Numeracy)

• ​संख्यांची ओळख: नैसर्गिक संख्या, पूर्ण संख्या, पूर्णांक, परिमेय संख्या आणि अपरिमेय संख्या.
• ​स्थानिक किंमत: संख्येतील प्रत्येक अंकाची जागा आणि त्याची स्थानिक किंमत. उदा. 671 मध्ये, 7 ची स्थानिक किंमत 70 आहे.
• ​संख्यांचे प्रकार: सम, विषम, मूळ आणि जोड-मूळ संख्या.
• ​लहान-मोठेपणा: संख्यांचा चढता आणि उतरता क्रम लावणे.

​संख्या वरील क्रिया (Operations on Numbers)

• ​बेरीज, वजाबाकी, गुणाकार, भागाकार: या चार मूलभूत गणितीय क्रिया.
• ​विभाजकतेच्या कसोट्या:
  • ​2 ची कसोटी: ज्या संख्येच्या एकक स्थानी 0, 2, 4, 6, 8 हे अंक असतात, त्या संख्येला 2 ने पूर्ण भाग जातो.
  • ​3 ची कसोटी: ज्या संख्येतील अंकांची बेरीज 3 ने विभाज्य आहे, त्या संख्येला 3 ने पूर्ण भाग जातो.
  • ​6 ची कसोटी: ज्या संख्येला 2 आणि 3 दोन्हीने भाग जातो, त्या संख्येला 6 ने पूर्ण भाग जातो.
  • ​7 ची कसोटी: संख्येतील शेवटच्या अंकाची दुप्पट करून ती दुप्पट उरलेल्या संख्येतून वजा केल्यावर येणाऱ्या उत्तराला 7 ने भाग जात असेल तर त्या संख्येला 7 ने भाग जातो.
• ​गणितीय क्रियांचा क्रम (BODMAS): कंसातील क्रिया, भागाकार, गुणाकार, बेरीज, वजाबाकी.

​संख्यांचे अवयव (Factors of Numbers)

• ​अवयव: एखादी संख्या ज्या संख्यांनी पूर्णपणे भागली जाते, त्यांना त्या संख्येचे अवयव म्हणतात. उदा. 18 चे अवयव 1, 2, 3, 6, 9 आणि 18 आहेत.
• ​मूळ अवयव: मूळ संख्यांचा अवयव म्हणून वापर करून एखादी संख्या लिहिणे. उदा. 120 चे मूळ अवयव = 2 x 2 x 2 x 3 x 5 आहेत.
• ​सहमूळ संख्या (Coprime numbers): ज्या दोन संख्यांचा सामाईक विभाजक फक्त 1 हाच असतो, त्या एकमेकींच्या सहमूळ संख्या असतात. उदा. 10 आणि 21.